7162 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun,  30 Ocak 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.

Basın yapılan değişikliği hiç sorgulamadan, neyin ne olduğunu anlamadan, “Kıdem tazminatından yapılan gelir vergisi iade edilecek” diye kamuoyuna duyurdu.

Oysa kanuna göre “kıdem tazminatı”ndan gelir vergisi kesilmez; değişiklik getiren maddede de “kıdem tazminatı” demiyor zaten.

Değişiklik getiren bu kanun (7162 sayılı Kanun) dedi ki “193 sayılı Kanun’a aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.”

Gelir Vergisi Kanunu’na “geçici madde 89” olarak eklenen değişikliği aynen alıntılıyorum:

“27/3/2018 tarihinden önce karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar üzerinden tevkif edilerek tahsil edilen gelir vergisi, hizmet erbabının düzeltme zamanaşımı süresi içerisinde tarha yetkili vergi dairelerine başvurmaları ve dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri şartıyla 213 sayılı Vergi Usul Kanununun düzeltmeye ilişkin hükümleri uyarınca red ve iade edilir.”

Hani televizyon kanalları “Telefonlarımız kitlendi” derler ya bu haberlerden sonra iş hukukçuları olarak bizim de telefonlarımız kilitlendi. İşin doğrusunu sosyal medyadan duyurmaya çalışmak da ne yazık ki yetmedi, soru üstüne sorular gelmeye başladı. Demek ki bu ülkede yazılı basın oldukça etkiliymiş. Demek ki insanlar yazılı basını yakından takip edip yazılanlara inanıyormuş. Bu sevindirici. Ne yazık ki yazılı basının insanların onları önemsediği kadar doğru bilgi vermeyi önemsemediği ortaya çıktı. İnsanları yanıltacak kadar özensiz haber yapabiliyorlarmış. Çünkü:

1. Kıdem tazminatından kesilen gelir vergisi iade edilecek diye yayın yapılıyor, ancak bu haberler doğru değildir.

2. Kıdem tazminatından gelir vergisi kesilmesi Gelir Vergisi Kanunu’nun 25. maddesi uyarınca zaten mümkün değildir.

3. Gelir vergisine tabi kılınan ve kesilen gelir vergisi iade edilecek olan tazminat, işverenle işçinin (İş Yasası kapsamında çalışanın) anlaşarak kıdem ihbar tazminatı dışında bir ödeme karşılığı iş sözleşmelerini sona erdirme hallerinde işverenin ödemeyi kabul ettiği tazminattır.

4. İadesi söz konusu olan tazminat “kıdem tazminatı” değil, “iş kaybı” tazminatları, “iş sonu” tazminatları, “iş güvencesi” tazminatları gibi çeşitli adlar altında işveren tarafından gelir vergisi kesilmiş olarak, “kıdem tazminatı” dışında yapılan ödemelerdir. Yani her işten çıkarılan işçi (İş Yasası kapsamında çalışan) bu yasa değişikliğinden yararlanamaz.

5. Son değişikliğe göre (7162 sayılı Kanun’la Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 89 maddeye göre) gelir vergisi iadesi istenilebilmesi için 27.03.2018 tarihinden “Önce karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlardan” yararlanmış olmak gerekir.

6. Bu kapsama girenlerin dava açmamış veya açılmış davalardan feragat etmiş olması gerekir. Bu şartlar altında işçi (İş Yasası kapsamında çalışan), kesilen gelir vergisini alabilmek için “Düzeltme zaman aşımı” içerisinde tarha yetkili vergi dairesine başvurmalıdır. “Düzeltme zaman aşımı”, Vergi Usul Kanunu (VUK) 114. maddesine göre geriye dönük beş yıldır.

7. Hakkında kesinleşmiş yargı kararı bulunan iade talepleriyle ilgili olarak bu madde hükmü uygulanmaz. Bu madde hükümlerinden yararlanmak üzere vazgeçilen davalarla ilgili olarak yargılama giderleri ve vekalet ücretine hükmedilmez.

8. Dolayısıyla işveren tarafından işten çıkarılan işçilerin (çalışanların) hak kazandığı “kıdem tazminatı”ndan gelir vergisi kesilmediği için gelir vergisi iadesi zaten söz konusu değildir.

9. Gelir vergisi iadesi için başvuru hakkına sahip olan işçilerin (İş Yasası kapsamında çalışanların) alabileceği iade, işverenle anlaşarak ek bir tazminat alarak çıkarılan işçiye (çalışana) ödenen tazminatlardır.

10. İşveren iş sözleşmesini haklı bir neden olmadan sona erdirdiğinde, işçinin (İş Yasası kapsamında çalışanın) ücret ve kıdeme bağlı haklarını (kıdem-ihbar tazminatı, kullanılmamış olan yıllık izin ücretini) tam olarak fesihle birlikte ödemek zorundadır.

11. Kıdem tazminatının taksitle ödenmesine ve taksit sayısına ilişkin bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. İşveren fesihle birlikte kıdem tazminatını derhal ödemek zorundadır.

12. İşveren kıdem tazminatını fesihle birlikte ödemezse fesih tarihinden itibaren herhangi bir ihtara gerek kalmaksızın bankalarca uygulanan en yüksek mevduat faizi ile birlikte ödemek zorunda kalır.

13. Kıdem tazminatının taksitle ödenmesi ancak işçi (İş Yasası kapsamında çalışan) ile işverenin anlaşması halinde söz konusudur.

14. Kıdem tazminatının anlaşarak takside bağlanması durumunda işveren taksitlere uygun ödeme yapar, aksi taraflarca kararlaştırılmamışsa Yargıtay kararlarına göre faiz ödemez.

15. İşveren bu yasal yükümlülüklerine uymuyorsa yukarıdaki esaslara göre zorunlu ara buluculuktan sonra dava açılabilir.

16. İşveren feshi ile karşılaşan ve otuzdan fazla işçi çalıştıran bir işyerinde 6 aydan fazla bir süre çalışan işçiler (çalışanlar) feshin geçersizliği talebiyle ve işe iade istiyorlarsa işverenin fesih bildiriminden itibaren bir ay içerisinde ara buluculuğa başvurmak zorundadır.

17. Ara buluculuğa başvuru fiili, çalışmanın bittiği tarihten değil, işverenin fesih bildiriminde bulunduğu tarihten başlar. Örneğin işveren işçiye (çalışana) 56 gün ihbar öneli verip iş sözleşmesini sona erdirirse, işçinin 56 gün daha çalışması gerekir ama işe iade için bir aylık süre de başlamıştır.

18. İşçi (çalışan) ve işveren ara bulucu aşamasında anlaşamazsa işçi (çalışan) dava açmak isterse ara bulucunun son uyuşmazlık tutanağını tuttuğu tarihten itibaren iki hafta içerisinde iş mahkemesinde dava açmak zorundadır.

19. İşe iade davasında mahkeme dört aya kadar çalıştırılmayan süre ücretine karar verir. Bu dört aylık süre kıdeme eklenir. Yapılan ödeme de “tazminat” değil “ücret”tir. Ücret de sadece çıplak ücret üzerinden hesaplanmaz, tüm sosyal haklar da eklenerek giydirilmiş ücret bulunur, ücretten gelir vergisi kesilir.

20. Mahkeme, çalıştırılmayan süre ücretinin yanında bir de 4 ayla 8 ay arasında değişen işe iade tazminatına karar verir. İşveren kesinleşen işe iade davasına karşın işçiye (çalışana) işbaşı yaptırmazsa, işe iade tazminatını öder. İşe iade tazminatı tazminat niteliğinde olduğundan gelir vergisi kesilmez. Sadece damga vergisi kesilir. Dolayısıyla son değişiklik kapsamına işe iade tazminatı da girmez.

 

 

6 Şubat 2018, Adaletin İş Yüzü, Evrensel Gazetesi