İş davalarında ara bulucuya başvuruyu zorunlu hale getiren İş Mahkemeleri Kanunu kabul edildi. Kanunun yayım tarihinden itibaren üç ay içerisinde zorunlu ara buluculuk uygulanmaya başlayacak.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 32. maddesi ise diyor ki:

“İş sözleşmelerinin sona ermesinde, işçinin ücreti ile sözleşme ve Kanundan doğan para ile ölçülmesi mümkün menfaatlerinin tam olarak ödenmesi zorunludur.”

Bu maddeyi akılda tutarak yazının devamını okuyun lütfen.

Bugün (16 Ekim 2017) bir kamyon şoförü bana geldi. Adı İsmail. Kamyon sahibi kamyonunu satmış. İsmail’e 8 bin lira önermiş.

İsmail’e aylık ücretini sordum. 2 bin lira dedi. Net mi brüt mü dedim. “Ben anlamam netten brütten, ayda elime 2 bin lira geçiyordu” diye yanıtladı. İsmail’in SGK hizmet dökümüne baktım, prime esas aylık kazancı asgari ücret üzerinden bildirilmiş.

İsmail soruyor, “Benim almam gereken kıdem ihbar tazminatı ne kadar?”

Hesapladım:

Aylık 2 bin lira net ücretinin brüt tutarı 2 bin 797.55 TL. İsmail’in kıdem süresi 5 yıl 4 ay 18 gün

Kıdem Süresi
5 yıl için 2.797,55 TL x 5 = 13.987,75 TL
4 ay için 2.797,55 TL / 12 x 4 = 932,52 TL
18 gün için 2.797,55 TL / 365 x 18 = 137,96 TL
Toplam kıdem tazminatı 15.058,23 TL
Binde 7,59 Damga vergisi 114,29 TL
Net Kıdem tazminatı 14.943,94 TL

İsmail’in kıdemi üç yılı aştığı için 56 günlük ücreti tutarında ihbar tazminatı hakkı var.

İhbar Tazminatı
8 hafta x 7 gün = 56 gün
2.797,55 TL /30x 56 5.222,09 TL
Gelir Vergisi %15 783,314 TL
Damga Vergisi (binde 7,59) 39,63 TL
Net İhbar Tazminatı 4.399,14 TL

İsmail, “Ağbi bir de asgari ücret üzerinden hesaplar mısın?” dedi. “Olur” dedim aynı hesabı işverenin SGK’ye bildirdiği brüt asgari ücret üzerinden yaptım.

Kıdem süresi
5 yıl için 1.777,50 TL x 5 = 8.887,50 TL
4 ay için 1.777,50 TL / 12 x 4 = 592,50 TL
18 gün için 1.777,50 TL / 365 x 18 = 87,66 TL
Toplam kıdem tazminatı 9.567,66 TL
Binde 7,59 Damga vergisi 72,62 TL
Net Kıdem tazminatı 9.495,04 TL

İhbar Tazminatı
8 hafta x 7 gün = 56 gün
1.777,50 TL / 30 x 56 3.318,00 TL
Gelir Vergisi %15 497,70 TL
Damga Vergisi (binde 7,59) 25,18 TL
Net İhbar Tazminatı 2.795,12 TL

İsmail’in gerçek ücreti üzerinden
kıdem tazminatı 14.943,94 TL Net
İsmail’in gerçek ücreti üzerinden
ihbar tazminatı 4.399,14 TL Net
İsmail’in gerçek ücreti üzerinden
toplam alacağı 19.343,08 TL Net

İsmail’in kayıtlarda gösterilen
ücreti üzerinden kıdem tazminatı 9.495,04 TL Net
İsmail’in kayıtlarda gösterilen
ücreti üzerinden ihbar tazminatı 2.795,12 TL Net
İsmail’in kayıtlarda gösterilen
ücreti üzerinden toplam alacağı 12.290,16

İsmail’in gerçek ücreti ile kayıtlarda gösterilen ücreti arasında toplam alacağına yansıyan hak kaybı 7.052,92 TL Net
İsmail’in işverenin önerdiği toplam 8.000,00 TL
İşverenin önerdiği ile gerçek ücret arasındaki fark 11.343,08 TL Net
İşverenin önerdiği ile kayıtlarda gösterdiği ücrete göre fark 4.290,92 TL Net
Stajyerim bu rakamları bir kutu kağıdına yazıp İsmail’e verdi. Tam çıkarken İsmail bir sorum daha var dedi:

“Ben bu işyerine aslında nisan 2009 tarihinde girdim, 2011 şubat ayına kadar çalıştım. Ancak işveren bu çalışmalarımı sigortaya bildirmediği için anlaşamadık şubat 2011’de ayrıldım. Sonra işveren beni tekrar işyerine çağırdı 2012 yılı mayıs ayının 12’sinde tekrar işe girdim. Sigortam da bu tarihten itibaren yatırılmaya başlandı.”

İsmail’in kıdem süresine nisan 2009-şubat 2011 arası 1 yıl 10 aylık süreyi de ekleyerek kıdem tazminatını hesaplamak gerekiyor. Parasal olarak ifade edecek olursak gerçek ücret üzerinden 5 bin 89.91 TL net kıdem tazminatı, kayıtlardaki ücreti esas alırsak 3 bin 234.02 TL net kıdem tazminatı daha eklememiz gerekiyor.

Hatırlayalım, İş Yasası’nın 32. maddesi diyor ki: “İş sözleşmelerinin sona ermesinde, işçinin ücreti ile sözleşme ve Kanundan doğan para ile ölçülmesi mümkün menfaatlerinin tam olarak ödenmesi zorunludur.”

İsmail’in işvereni İş Yasası’nın 32. maddesine göre İsmail’in “ücreti ile sözleşme ve Kanundan doğan para ile ölçülmesi mümkün menfaatlerinin tam olarak ödenmesi zorunlu” olduğu halde bu zorunluluğa uymayıp, İsmail’e hak ettiği alacağın sadece yarısından azını öneriyor.

İsmail için ara buluculuk 19 bin 343.08 TL alacağını kısa sürede alma karşılığı 19 bin 343.08 TL yerine 8 bin TL.ye razı olmak anlamına geliyor.

Ara buluculuk, İsmail’in işvereni açısından ise İş Yasası’nın 32. maddesine aykırı davranmak, yasayı çiğnemek, 19 bin 343.08 TL yerine sadece 8 bin TL ödeyerek ödüllenmek anlamına geliyor.

Ara bulucu için ise, tarafları İş Yasası’nın emredici hükmü olan 32. maddeye aykırı bir uzlaşmaya imza attırmak anlamına geliyor.
İş hukuku açısından ise, iş hukukunun ruhuna Fatiha okunması anlamına geliyor.

18 Ekim 2017 / Adaletin İş Yüzü / Evrensel Gazetesi