Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 4857 sayılı İş Yasası’nın 91. maddesine göre, çalışma yaşamını denetlemekle görevli bakanlıktır.
Bakanlığın bu görevini yerine getirmesi için çalışma yaşamına ilişkin verileri toplamış olması gerekmektedir.
İşverenler, işçi aldıklarında işe giriş bildirgesi, işçi çıkarttıklarında işten ayrılış bildirgesi düzenleyerek bakanlığın Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) bildirirler. Kuruma yapılmış bildirimler bakanlığa yapılmış sayılmaktadır.
İşten ayrılış bildirgesinde işten çıkartılma nedenleri kodlarla belirtilmiştir. İŞKUR işsizlik sigortasını işçilerin hak edip etmediğini işten çıkış bildirgesinde belirtilen kodlara göre belirler.
İşten çıkış bildirgelerindeki işten çıkış nedenlerine göre bakanlık kaç işçinin işten çıktığını, kaçının kıdem tazminatını hak ederek, kaçının kıdem tazminatını hak etmeden çıktığını bilebilecek durumdadır.
Ayrıca “İşveren veya işveren vekilleri, postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde, her postada çalışan işçilerin ad ve soyadlarını kapsayan listeler ile bu işçiler için işe başlamadan önce alınan periyodik sağlık raporlarının bir nüshasını ilgili il müdürlüğüne vermekle yükümlüdür”.
Böylece bakanlık kaç işçinin gece çalıştığını, kaç işçinin postalar halinde çalıştığını da bilebilecek durumdadır.
Bu verilerin her birisi çok önemlidir. İşçilerin kamuoyunun bu bilgilere rahatça ulaşması, bakanlığın bu bilgileri bültenlerinde yayımlaması, böylece çalışma yaşamının denetiminde kamuoyunun desteğini alması gerekir.
Örneğin, uzmanlar gece çalışmasının uyku bozukluklarına bağlı bir dizi hastalıklara neden olduğunu belirtmektedir.* Bu uzmanlara göre, vücudumuz melatonin adı verilen bir hormon salgılamaktadır. Bu hormon (melatonin) ile vücudun gece gündüz farklılıklarına uyum göstermesi sağlanmaktadır.
Üstelik gece çalışmalarının etkilerinin uzun süreli olduğu, işçilerde ciddi sağlık sorunlarına yol açtığı yapılan araştırmalarla ortaya konulmuştur. “Norveç’te yapılan bir araştırma, gece vardiyasında çalışanlarda, akıl ve ruh sağlığı sorunları ile sindirim sistemi rahatsızlıklarının daha sık görüldüğünü, ayrıca vardiyalı çalışmayı bırakanların bu çalışma sistemi nedeniyle hastalıklara yakalanma risklerinin yıllar geçse de devam ettiğini göstermiştir.”**
Bakanlık çalışma yaşamını denetleme görevini yerine getirirken, gece çalışması nedeniyle hastalanan işçileri tespit etmiş midir? Kaç işçi melatonin hormonunun eksikliği nedeniyle hastalanmıştır?
Gece çalışması nedeniyle hastalanan işçileri sormayı bir lüks olarak kabul edip, işten çıkartılan işçilerin çıkartılma nedenlerine göre sayılarını sormayı daha anlamlı bularak, iki saat süren bir telefon trafiği sonrası pes ettim.
Ben bu bilgilere yayımlanmış bakanlık istatistiklerinden, bakanlık yayınlarından ulaşamadığım gibi telefonla bilgi almaya çalıştığımda da ulaşamadım. Ne var denildi, ne yok. Olmaması mümkün değil. Yasa gereği işverenler bildirimleri yapıyor, işverenler bu bildirimi yapmazlar ise idari para cezası ödüyorlar.
Son sorum, merak ediyorum bakanlık bu verileri neden yayımlamaz?
*. http://tipbilimleri.turkiyeklinikleri.com/abstract-tr_52484.html
**http://www.egm.gov.tr/egitim/dergi/eskisayi/26/yeni/web/Cihangir_BAYCAN.htm,
6 Nisan 2016, Adaletin İş Yüzü, Evrensel Gazetesi
